Cách hỗ trợ trẻ chậm phát triển tại nhà: Hướng dẫn cho cha mẹ từ AutismBS
30/10/2025
27
Nếu được can thiệp sớm trẻ tự kỷ và chậm phát triển trí tuệ bằng phương pháp khoa học – trẻ hoàn toàn có thể tiến bộ vượt bậc.
Nội dung bài viết
1. Hiểu đúng về trẻ chậm phát triển – Bước đầu của sự thay đổi
“Chậm phát triển” không đơn giản chỉ là việc con học hoặc nói chậm hơn bạn bè.
Theo kiến thức chuyên môn trong chương trình giáo dục đặc biệt của Hệ thống giáo dục đặc biệt AutismBS, đây là tình trạng trẻ có sự chậm trễ ở một hoặc nhiều lĩnh vực phát triển như:
Nhận thức: Khó hiểu, ghi nhớ hoặc khái quát thông tin.
Ngôn ngữ: Nói ít, diễn đạt kém, hiểu sai câu nói của người khác.
Kỹ năng xã hội: Khó tương tác, ít giao tiếp bằng mắt, khó chơi nhóm.
Cảm xúc: Dễ cáu gắt, sợ thay đổi, phụ thuộc người lớn.
Nguyên nhân có thể đến từ yếu tố di truyền, môi trường, sinh non, rối loạn phát triển thần kinh (như tự kỷ, rối loạn tăng động giảm chú ý – ADHD), hoặc thiếu kích thích phù hợp trong giai đoạn đầu đời.
=> Điều quan trọng nhất: chậm phát triển không đồng nghĩa với “không thể phát triển”.
Nếu được can thiệp sớm trẻ tự kỷ và chậm phát triển trí tuệ bằng phương pháp khoa học – trẻ hoàn toàn có thể tiến bộ vượt bậc.
2. Dấu hiệu nhận biết sớm để cha mẹ can thiệp kịp thời
Theo nghiên cứu của Autism Speaks và WHO, trẻ cần được đánh giá phát triển nếu có các biểu hiện:
18 tháng vẫn chưa nói từ đơn.
Không biết chỉ tay, không phản ứng khi được gọi tên.
Không bắt chước hành động của người khác.
Không hiểu chỉ dẫn đơn giản (“lại đây”, “đưa mẹ”).
Thường lặp hành vi, quay tròn, nhìn chằm chằm vào đồ vật.
Tại Hệ thống giáo dục đặc biệt AutismBS, các chuyên viên sẽ sử dụng bộ công cụ đánh giá chuẩn quốc tế như Denver II, M-CHAT, Vineland Adaptive Behavior Scales… để xác định mức độ phát triển của trẻ và xây dựng kế hoạch can thiệp cá nhân hóa (IEP) phù hợp.
3. Hướng dẫn cha mẹ hỗ trợ trẻ chậm phát triển tại nhà
Hỗ trợ tại nhà là yếu tố quyết định tới 70% hiệu quả can thiệp. Dưới đây là 5 nguyên tắc vàng được khuyến nghị bởi chuyên gia AutismBS:
Nguyên tắc 1: Biến sinh hoạt hằng ngày thành bài học
Mọi khoảnh khắc – ăn cơm, mặc áo, dọn đồ chơi – đều là cơ hội để con học kỹ năng.
Hãy mô tả hành động bằng lời nói, ví dụ:
“Con mặc áo nhé.”
“Đây là cái thìa, mình xúc cơm.”
Trẻ sẽ dần hiểu, ghi nhớ và bắt chước.
Nguyên tắc 2: Khuyến khích con giao tiếp, không làm thay
Thay vì đoán trước nhu cầu của con, cha mẹ hãy chờ đợi phản ứng giao tiếp (chỉ tay, phát âm, nhìn đồ vật).
Điều này giúp trẻ hiểu rằng: muốn được đáp ứng, con phải giao tiếp.
Nguyên tắc 3: Chơi để phát triển trí tuệ và cảm xúc
Các trò chơi vận động như “bé trườn về đích”, “bé cho thỏ ăn cà rốt”, “ném bóng màu”... giúp rèn chú ý, khả năng điều phối và sự kiên nhẫn.
Đây là cách can thiệp sớm trẻ tự kỷ và trẻ chậm phát triển rất hiệu quả – vì vừa giúp con học kỹ năng xã hội, vừa phát triển não bộ.
Nguyên tắc 4: Đọc sách – hát – tương tác qua cảm xúc
Đọc sách tranh, hát bài hát ngắn có lặp lại giúp trẻ tăng vốn từ, khả năng bắt chước âm và hiểu ngữ cảnh.
Quan trọng: luôn nhìn vào mắt con, chờ phản ứng và khen ngợi dù chỉ là ánh nhìn hay nụ cười.
Nguyên tắc 5: Củng cố tích cực thay vì phạt
Khi trẻ hợp tác hoặc giao tiếp đúng, hãy khích lệ bằng lời: “Con giỏi quá!”, “Mẹ tự hào về con!”.\Tránh quát mắng hay ép buộc, vì khiến trẻ sợ học và thu mình lại.
4. Giải pháp từ Hệ thống giáo dục đặc biệt AutismBS
Tại AutismBS, đội ngũ chuyên gia áp dụng mô hình đa phương pháp – đa chuyên ngành, kết hợp can thiệp sớm trẻ tự kỷ, ADHD và chậm phát triển trí tuệ với chương trình giáo dục đặc biệt gồm:
✅ ABA (Phân tích hành vi ứng dụng): Tăng chú ý, giảm hành vi không phù hợp.
✅ Floortime: Kết nối cảm xúc, giúp trẻ chủ động tương tác.
✅ TEACCH & ESDM: Tạo môi trường học trực quan, khơi gợi động lực học tập.
✅ Ngôn ngữ trị liệu & Trị liệu cảm giác: Cải thiện khả năng diễn đạt, tương tác và xử lý thông tin.
Mỗi chương trình được thiết kế theo hồ sơ phát triển riêng của từng trẻ, đảm bảo:
Tiến bộ thực tế – Bền vững – Tự tin hòa nhập cộng đồng.
5. Cha mẹ là “chuyên viên trị liệu đầu tiên” của con
Không ai hiểu con hơn cha mẹ.
Khi cha mẹ được hướng dẫn đúng – cách chơi, cách nói, cách phản hồi – thì mỗi ngày ở nhà đều là một buổi can thiệp hiệu quả.
AutismBS không chỉ dạy trẻ, mà còn đào tạo cha mẹ trở thành người đồng hành chủ động, giúp con tiến bộ nhanh hơn gấp nhiều lần.
“Trẻ chậm phát triển không cần thương hại – chỉ cần được thấu hiểu, yêu thương và giáo dục đúng cách.”
